Umowa zlecenie jest często preferowaną formą zatrudnienia, ale co dokładnie oznacza? To pytanie ma wiele odpowiedzi, ponieważ umowa zlecenia jest związana z szerokim zakresem praw i obowiązków, które mogą zależeć do wyjątkowo skomplikowanych scenariuszy. W niniejszym artykule omówimy podstawowe kwestie związane z umową zlecenia oraz odpowiemy na pytanie „co to jest umowa zlecenie”?
Spis treści:
- Umowa zlecenie – co to?
- Różnice pomiędzy umową zlecenie a umową o dzieło czy też pracę.
- Wypowiedzenie umowy zlecenie
Zobacz także: Co to jest firma?
I. Czym jest umowa zlecenia?
Według kodeksu cywilnego, umowa zlecenia jest umową cywilnoprawną, na podstawie której przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do wykonania określonej czynności prawnej dla zleceniodawcy. Jest to zazwyczaj umowa o świadczenie usług, gdzie cel umowy polega na wykonaniu określonego zadania, a nie na prowadzeniu stałego stosunku pracy. Umowa zlecenia regulowana jest przede wszystkim przez Kodeks cywilny. Umowa ta rozwiązywana jest zgodnie z uregulowanymi w kodeksie zasadami. Nie musi być zawarta na piśmie – jej formą może być również porozumiewawcza.
Do istotnych cech umowy zlecenia należą:
- odpłatność.
- oznaczenie strony zlecającej i wykonującej.
- określenie czynności do wykonania, co jest dla niej charakterystyczne i odróżnia ją od umowy o dzieło.
- wykonywanie czynności osobiście przez zleceniobiorcę – nie ma tutaj możliwości zastąpienia się przez inną osobę, chyba że umowa zlecenia o to dopuszcza.
W umowie zlecenia zleceniobiorca ponosi ryzyko związane z wykonaniem zlecenia. Zleceniodawca z kolei nie ma obowiązku zapewnić zleceniobiorcy środków do wykonania zlecenia i nie jest odpowiedzialny za szkody wynikłe z niewykonania umowy, jeżeli nie jest w stanie ich przewidzieć.
Zleceniobiorca nie korzysta z uprawnień pracowniczych takich jak prawo do urlopu, prawo do chorobowego, ubezpieczenia społecznego, czy ochrony przed zwolnieniem. Często umowa zlecenia jest wykorzystywana jako forma zatrudnienia, co rodzi wiele kontrowersji.
Czym różni się umowa zlecenia od umowy o pracę?
W przeciwieństwie do umowy o pracę, umowa zlecenia nie gwarantuje taką ochronę praw pracowniczych. W przypadku umowy o pracę istnieje określony czas pracy i minimalna stawka godzinowa, czego nie ma w umowie zlecenia. Ponadto, zleceniobiorca nie ma gwarancji stałego zatrudnienia – umowa zlecenia może być zakończona w każdym momencie bez konieczności podania przyczyny. Dodatkowo, osoba pracująca na umowę zlecenie nie korzysta z prawa do urlopu czy też płatnej chorobowej. Nie jest pokrywana przez pracodawcę składka na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe) ani zdrowotne – zleceniobiorca musi sam odprowadzać takie składki.
W przypadku umowy o pracę, pracodawca ma obowiązek opłacania składek na rzecz pracownika, a także przysługują mu przerwy oraz urlopy. Ponadto, pracownik na umowę o pracę ma zapewnione bezpieczeństwo i ochronę w miejscu pracy, co jest zapisane i zagwarantowane prawem pracy.
Zatrudnienie na podstawie umowy zlecenia często wykorzystywane jest przez pracodawców jako sposób na obniżenie kosztów zatrudnienia, kosztem praw i bezpieczeństwa pracowników.
Co zawiera umowa zlecenia?
Umowa zlecenia musi zawierać informacje o zleceniodawcy i zleceniobiorcy, a także szczegółowy opis zadania, które ma być wykonane. Wynagrodzenie za wykonanie zlecenia powinno także zostać określone. W przypadku braku odmiennej umowy, zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego zlecenie.
Przy sporządzaniu umowy zlecenia, warto pamiętać, że powinna ona zawierać następujące elementy:
- Dane zlecającego (zleceniodawcy): Imię i nazwisko lub nazwa firmy, adres, PESEL/NIP.
- Dane zleceniobiorcy: Imię i nazwisko, adres, PESEL/NIP.
- Przedmiot umowy: Szczegółowy opis zadania lub zadań, które zostają zlecone. Przy wymienianiu zadań warto być jak najbardziej konkretnym, aby uniknąć późniejszych nieporozumień.
- Wynagrodzenie: Precyzyjne określenie gwarantowanego wynagrodzenia za wykonane zadania. Może ono być stałe lub zależne od rezultatów danej pracy.
- Termin i forma płatności: Określenie, kiedy i w jaki sposób będzie wypłacane wynagrodzenie.
- Okres zlecenia: Data początku i końca zlecenia, albo informacja, że umowa została zawarta na czas nieokreślony.
- Wskazanie, czy zlecenie obejmuje umocowanie do wykonywania czynności w imieniu dającego zlecenie.
- Postanowienia dotyczące ewentualnej zmiany lub rozwiązania umowy.
- Data i podpisy obu stron umowy.
Pamiętaj, że umowa zlecenie powinna być sporządzona na piśmie. Co więcej, obie strony muszą otrzymać jej egzemplarz.
Zalety umowy zlecenia
Ustalenia wynagrodzenia są elastyczne w przypadku umowy zlecenia, co może być korzystne dla obu stron. Ponadto, forma ta jest często wybierana przez pracodawców ze względu na jej elastyczność i prostotę w stosunku do umowy o pracę. Umowa zlecenia daje opcję wynagrodzenia „z góry” lub „na koniec” realizacji zlecenia. Może wynosić zarówno ustalony kwotowo wynagrodzenie, jak i prowizję od efektów wykonanej pracy. Umowy zlecenia nie obowiązują przepisy dotyczące czasu pracy, przerw czy urlopów. Co więcej, na zleceniodawcy nie ciążą takie obowiązki jak płacenie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, chyba że zleceniobiorca nie jest ubezpieczony na innej podstawie.
Wszystko to czyni umowę zlecenia atrakcyjną opcją dla pracodawcy. Natomiast dla pracownika może ona być korzystna ze względu na możliwość negocjacji wynagrodzenia czy elastyczności w wykonywaniu pracy.
Jednak warto pamiętać, że umowa zlecenia nie daje takiego poziomu zabezpieczenia i praw, jak umowa o pracę. Przykładowo zleceniobiorca nie ma prawa do wynagrodzenia za okres choroby, urlopów czy odprawy przy zwolnieniu. Stąd też frekwencja jej stosowania często zależy od konkretnych warunków i potrzeb obu stron.
II. Jakie są różnice pomiędzy umową zlecenia a umową o dzieło?
I choć na pierwszy rzut oka umowa zlecenia może się wydawać podobna do umowy o dzieło, są między nimi kluczowe różnice.
- Wynagrodzenie: W umowie o dzieło zapłata jest zazwyczaj ustalana za całe zlecenie, natomiast w umowie zlecenia może być godzinowe, dzienne lub miesięczne.
- Efekt końcowy: Umowa o dzieło skupia się na konkretnym efekcie końcowym, podczas gdy umowa zlecenia dotyczy wykonania określonej pracy.
- Odpowiedzialność: W umowie o dzieło zleceniobiorca odpowiada za wady dzieła, podczas gdy w umowie zlecenia zleceniobiorca odpowiada za nieprawidłowo wykonane zlecenie.
- Prawo do odstąpienia: W przypadku umowy o dzieło obie strony mogą odstąpić od umowy bez konsekwencji, natomiast w umowie zlecenia zleceniodawca może odstąpić od umowy, ale może to wiązać się z koniecznością zapłaty odszkodowania.
- Podatek dochodowy: W przypadku umowy o dzieło zleceniobiorca odprowadza samodzielnie podatek dochodowy, natomiast w umowie zlecenia zleceniodawca jest zobowiązany do potrącenia podatku na rzecz zleceniobiorcy.
- Świadczenia zdrowotne i emerytalne: W umowie zlecenia zleceniodawca jest zobowiązany do odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne i emerytalne zleceniobiorcy, natomiast w umowie o dzieło zleceniobiorca sam odprowadza składki na ubezpieczenie zdrowotne i emerytalne.
Minimalna stawka godzinowa i umowa zlecenia versus umowa o dzieło
Umowa zlecenia nie gwarantuje minimalnej stawki godzinowej, w przeciwnym razie, co do zasady, nie ma to miejsca w umowie o dzieło, gdzie wynagrodzenie jest zazwyczaj ustalane na podstawie konkretnego produktu lub rezultatu. Umowa zlecenia jest jednym z najbardziej elastycznych rodzajów umów pracy. Wynagrodzenie jest zazwyczaj ustalone na podstawie godzin spędzonych na wykonaniu danego zlecenia, ale nie ma gwarancji minimalnej stawki godzinowej. Jest to zgodne z przepisami kodeksu pracy, który nie nakłada na pracodawców obowiązku płacenia minimalnej stawki godzinowej w przypadku umów zlecenia.
III. Wypowiedzenie umowy zlecenia
Umowa zlecenia może zostać wypowiedziana przez jedną ze stron. Jak to zrobić? Wypowiedzenie umowy zlecenia powinno nastąpić na piśmie i powinno być skierowane bezpośrednio do drugiej strony umowy, czyli zleceniodawcy. Pamiętaj o następujących kwestiach:
- Forma – Wypowiedzenie powinno być sporządzone na piśmie. W przeciwnym razie nie ma mocy prawnej.
- Data – Wypowiedzenie powinno zawierać datę, dni, miesiące i rok.
- Termin – Zgodnie z Kodeksem Cywilnym, zleceniodawca może wypowiedzieć umowę z zachowaniem siedmiodniowego terminu wypowiedzenia, chyba że umowa lub przepisy lawo stanowią inaczej.
- Powód – Chociaż nie jest to wymagane, to warto podać powód wypowiedzenia.
- Podpis – Wypowiedzenie musi zawierać podpis osoby, która umowę wypowiada.
- Adresat – Wypowiedzenie musi być skierowane do drugiej strony umowy, czyli do zleceniodawcy.
Wypowiedzenie umowy zlecenia powinno być dostarczone drugiej stronie osobiście, pocztą lub innym środkiem komunikacji, który umożliwia potwierdzenie otrzymania. Wypowiedzenie zaczyna obowiązywać od momentu, gdy dotarło do drugiej strony umowy.
Okres wypowiedzenia umowy zlecenia
Okres wypowiedzenia umowy zlecenia wynosi najczęściej 3 dni, ale może być inny, w zależności od ustaleń stron umowy. W przypadku umowy zlecenia, okres wypowiedzenia jest zazwyczaj krótszy niż w przypadku umowy o pracę. Zgodnie z Kodeksem Cywilnym, okres ten wynosi trzy dni, jednak strony mogą go wydłużyć lub skrócić na mocy porozumienia. Wypowiedzenie umowy zlecenia powinno nastąpić na piśmie.
Warto pamiętać, że umowa zlecenia może zostać także rozwiązana bez okresu wypowiedzenia, jeżeli któreś z zobowiązań zostanie rażąco naruszone. Sytuacją taką może być np. niewykonanie zlecenia przez zleceniobiorcę lub niezapłacenie wynagrodzenia przez zleceniodawcę.
Ponieważ prawo pracy nie stosuje się do umów zlecenia, regulacje dotyczące długiego okresu wypowiedzenia (np. w przypadku długiego stażu pracy) nie mają zastosowania. Kluczowe jest więc dokładne zapoznanie się ze szczegółami umowy zlecenia przed jej podpisaniem.
Podsumowanie
Umowa zlecenie to jedna z form zatrudnienia pozwalająca na wykonanie określonego zadania. Zawierana jest pomiędzy zleceniodawcą (osobą, która zleca wykonanie pracy) a zleceniobiorcą (osobą, która się zobowiązuje do wykonania tego zadania). Nie musi obejmować stałego zakresu obowiązków, ani stałego wymiaru czasu pracy. Umowa ta jest regulowana przez Kodeks cywilny, a nie przez Kodeks pracy. Oznacza to m.in., że osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia nie ma takich samych praw jak pracownik na umowie o pracę, np. nie przysługuje jej płatny urlop.
