Tarczyca – co to jest? Gdzie się znajduje?

Jest to jeden z najważniejszych narządów w organizmie człowieka, gdyż produkuje hormony regulujące wiele funkcji organizmu, takie jak metabolizm, tempo pracy serca, czy wzrost. Odpowiadając na pytanie co to jest tarczyca? Jest to gruczoł dokrewny, będący częścią układu hormonalnego. W dzisiejszych czasach coraz więcej osób cierpi z powodu problemów z tarczycą, dlatego warto poznać podstawowe informacje na temat tego ważnego narządu i jak dbać o jego prawidłowe funkcjonowanie. 

Spis treści:

• Czym jest tarczyca i gdzie ją znaleźć?
• Jaką pełni rolę?
• Objawy chorej tarczycy 
• Nadczynność i niedoczynność tarczycy – objawy
• Choroby tarczycy
• Diagnozowanie 
• Leczenie
• 10 wskazówek jak utrzymać tarczycę w dobrej formie

Zobacz także: Wątroba – gdzie jest i jak działa?

I. Tarczyca – co to jest? Gdzie jej szukać?

Zatem odpowiadając na pytanie co to jest tarczyca? Jest to niewielki, motylkowaty gruczoł. Jest jednym z głównych gruczołów endokrynologicznych, które produkuje hormony odpowiedzialne za wiele kluczowych funkcji organizmu, takich jak regulacja tempa przemiany materii, stymulacja wzrostu i rozwój czy wpływanie na czynność układu krążenia. 

Tarczyca produkuje trzy hormony:

• Tyroksynę (T4)
• Trijodotyroninę (T3)
• Kalcytoninę

Pierwsze dwa hormony są związane z metabolizmem i funkcjonowaniem narządów, natomiast trzeci hormon reguluje stężenie wapnia i fosforu we krwi.

Tarczyca znajduję się na szyi, w pobliżu krtań i tchawicy, umożliwia jej szybki dostęp do krwiobiegu, co pozwala na szybkie dostarczanie hormonów tarczycy do organizmu. Tchawica ma dużą ilość naczyń krwionośnych, co umożliwia szybki transport produkowanych hormonów do innych części ciała. Ma kształt motyla składającego się z dwóch płatów połączonych wąskim przewężeniem, nazwanym cieśnią. Każdy płat jest około 5 cm długości
Ponadto, kształt i położenie tarczycy umożliwiają lekarzom łatwe badanie tego gruczołu poprzez dotyk w celu wykrycia jakichkolwiek nieprawidłowości, takich jak zgrubienia lub guzy. Przy niektórych zaburzeniach, takich jak skrzywienie tarczycy lub innych struktur w szyi, może wystąpić niewłaściwości w funkcjonowaniu tarczycy. Jednak takie przypadki są rzadkie.

II. Tarczyca i jej funkcje

 Tarczyca pełni wiele ważnych funkcji w organizmie, takich jak:

• Regulacja przemiany materii: Hormony, szczególnie T3 i T4, odgrywają kluczową rolę w regulowaniu procesów metabolicznych w naszym ciele, takich jak tempo przemiany materii, oraz produkcję energii.
• Wzrost i rozwój: Hormony tarczycy są istotne dla prawidłowego wzrostu i rozwoju, szczególnie na etapie rozwoju płodowego i we wczesnym dzieciństwie.
• Regulacja homeostazy cieplnej: Tarczyca wpływa na regulację temperatury ciała, a dysfunkcja tego narządu może prowadzić do nietolerancji na zimno lub ciepło.
• Regulacja funkcji układu sercowo-naczyniowego: Hormony tarczycy kontrolują tętno i siłę skurczu mięśnia sercowego, wpływając na objętość krwi krążącej w organizmie.
• Wpływ na układ nerwowy: Hormony tarczycy wpływają na rozwój i dojrzewanie układu nerwowego, a także na funkcje poznawcze, takie jak pamięć i koncentrację.
• Regulacja poziomu wapnia: Kalcytonina, inny hormon produkowany przez tarczycę, pomaga regulować poziom wapnia i fosforu w organizmie, co ma kluczowe znaczenie dla zdrowia kości.
  
  Ponadto, dysfunkcja tarczycy może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, takich jak choroby serca, cukrzyca, infekcje, problemy skórne, problemy z płodnością, a nawet depresja i lęk.

III. Objawy chorej tarczycy

W przypadku nieprawidłowej pracy tarczycy, występują najczęściej objawy takie jak: 

• Zmęczenie i brak energii: Jednym z najczęstszych objawów choroby tarczycy jest ciągłe uczucie zmęczenia lub braku energii.
• Zmiany wagi: Gwałtowne zmiany wagi bez oczywistego powodu mogą wskazywać na problemy z tarczycą.
• Problemy z trawieniem: Osoby z chorobą tarczycy mogą doświadczać problemów z trawieniem, takich jak zaparcia lub biegunka.
• Problemy ze skórą i włosami: Skóra może stać się sucha, łuszcząca się, a włosy mogą wypadać lub stawać się rzadsze i bardziej kruche.
• Zaburzenia koncentracji: Niektóre osoby z chorobą tarczycy mogą doświadczać problemów z koncentracją, pamięcią i innymi funkcjami umysłowymi.
• Depresja i zmiany nastroju: Choroby tarczycy często powodują zmiany nastroju. Może to obejmować depresję, smutek lub lęk.
• Nietypowe pocenie się: Niektóre osoby z chorobą tarczycy mogą pocinać się nadmiernie lub w niewłaściwych sytuacjach.
• Nieprawidłowa temperatura ciała: Osoby z chorobą tarczycy często czują się zbyt gorąco lub zbyt zimno, niezależnie od prawdziwej temperatury otoczenia.
• Ból i obrzęk tarczycy: Niektóre osoby mogą odczuwać ból lub dyskomfort w okolicy tarczycy na szyi.
• Problemy z cyklem menstruacyjnym: Cykle menstruacyjne mogą stać się nieregularne lub bardziej bolesne u kobiet z chorobą tarczycy.

W przypadku wystąpienia powyższych objawów, zaleca się skonsultowanie się z lekarzem lub endokrynologiem, specjalistą zajmującym się gruczołami wydzielania wewnętrznego, w tym tarczycą.

IV. Objawy niedoczynności i nadczynności tarczycy

Objawy chorób tarczycy mogą być różne i zależą od tego, czy tarczyca działa zbyt aktywnie (nadczynność tarczycy) czy za mało aktywnie (niedoczynność tarczycy).

Objawy niedoczynności tarczycy:

• Stałe uczucie zmęczenia i osłabienia.
• Przyrost masy ciała mimo zachowania tej samej diety.
• Nadmierne wypadanie włosów i suche skóry.
•  Zimno, częste odczuwanie niskiej temperatury.
• Zaparcia.
• Opóźnione, nieregularne lub bolesne miesiączki
• Depresja.
• Powolne myślenie lub problemy z pamięcią.
• Obrzęki twarzy, zwłaszcza w okolicy oczu.

Objawy nadczynności tarczycy:

• Nagły spadek masy ciała mimo normalnego apetytu lub nawet zwiększonego jedzenia.
• Drgawki, nerwowość, niepokój, problem z koncentracją.
• Nietolerancja na gorąco, nadmierne pocenie się.
• Przyspieszenie pracy serca, nieregularne bicie serca (arytmia) lub bicie serca, które można odczuć w klatce piersiowej (palpitacje).
• Drganie dłoni lub palców.
• Zmiana regularności miesiączki.
• Problemy z snem.
• Rozejścia gałek ocznych, podwójne widzenie.
• Rozrośnięte tarczyce (wole), które może wywoływać uczucie ucisku w gardle.

Często choroby tarczycy są mylone z innymi schorzeniami ze względu na podobieństwo objawów. Jeśli podejrzewasz, że możesz mieć problem z tarczycą, skonsultuj się z lekarzem, który przeprowadzi odpowiednie badania. 

Choroby tarczycy

• Nadczynność tarczycy (hipertyreozę) – dochodzi do zbyt intensywnej produkcji hormonów tarczycy co powoduje przyspieszenie funkcji wielu systemów w organiźmie.
• Niedoczynność tarczycy (hipotyreozę) – tarczyca produkuje zbyt mało hormonów, co prowadzi do spowolnienia funkcji organizmu.
• Choroba hashimoto – choroba autoimmunologiczna, w której własny system immunologiczny atakuje tarczycę powodując jej zapalenie i stopniowe zniszczenie.
• Raka tarczycy – nowotwór złośliwy wywodzi się z komórek tarczycy.
• Choroba Gravesa-Basedowa – choroba autoimmunologiczna prowadząca do nadczynności tarczycy.
• Wole tarczycy – powiększenie tarczycy, może być spowodowane niedoborem jodu, nadczynnością, niedoczynnością, czy obecnością guzków.
• Guzki tarczycy – zmiany w tarczycy, które mogą być łagodne lub złośliwe.
• Zapalenie tarczycy – może mieć różne przyczyny, w tym infekcje wirusowe lub bakteryjne, reakcje na leki, czy choroby autoimmunologiczne.
• Tiroiditi – dwie najczęstsze formy to zapalenie tarczycy Hashimoto i zapalenie tarczycy po porodzie.
• Czynnościowe zaburzenia tarczycy – te kliniczne stany wynikają z niewłaściwej produkcji hormonu tarczycy.

Jeśli podejrzewasz, że cierpisz na jedną z tych chorób, skonsultuj się z lekarzem. Wczesna diagnoza może poprawić wyniki leczenia i zapobiec poważnym powikłaniom. 

Diagnozowanie chorób tarczycy

• Badanie fizykalne: Lekarz może zauważyć powiększenie tarczycy lub guzki podczas badania szyi.
• Testy krwi: Mierzą one poziom hormonów tarczycy (tsh, T3, T4), które pomagają ocenić funkcję tarczycy.
• Ultrasonografia tarczycy: Pozwala na ocenę struktury gruczołu, wykrywanie guzków, a również monitorowanie powiększenia tarczycy.
• Scyntygrafia tarczycy: Służy do określenia, czy guzki są gorące (czynne hormonalnie) czy zimne (nieczynne hormonalnie) oraz do oceny, czy tarczyca jest powiększona jednolicie, czy powstały guzki.
• Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa: To najbardziej wiarygodna metoda oceny guzków tarczycy. Polega na pobraniu próbki komórek tarczycy pod kontrolą ultrasonografu.

Leczenie chorób tarczycy

Leczenie jodem promieniotwórczym

Radioaktywny jod jest jednym z głównych sposobów leczenia niektórych chorób tarczycy, w tym choroby Gravesa i guzów tarczycy.
Podczas procedury, pacjent przyjmuje jod radioaktywny, zazwyczaj w postaci pigułki. Jod ten jest następnie wchłaniany przez tarczycę, gdzie niszczy komórki chorych na choroby tarczycy. W wyniku tego procesu, tarczyca zaczyna funkcjonować prawidłowo.
Leczenie jest zwykle bezpieczne i skuteczne. Może jednak powodować pewne skutki uboczne, takie jak przyrost masy ciała, uczucie zmęczenia czy suchość w ustach. W niektórych przypadkach może także prowadzić do trwałego niedoczynności tarczycy, co wymaga leczenia lekami na resztę życia.

Ważne jest, aby przed podjęciem decyzji o leczeniu jodem radioaktywnym pacjent omówił wszystkie opcje leczenia i potencjalne skutki uboczne z lekarzem.

Inne metody leczenia

• Leki: Mogą one obniżyć poziom hormonów tarczycy, łagodzić objawy nadczynności tarczycy, zwalczać objawy niedoczynności tarczycy lub zapobiegać powstawaniu nowych guzków.
• Radioterapia: Stosuje się ją w leczeniu guzków tarczycy oraz raka tarczycy. Działanie terapii polega na zniszczeniu przez promieniowanie nadmiernej ilości komórek tarczycy.
• Operacja: Może być konieczna w przypadku dużych guzków tarczycy, raka tarczycy, lub poważnej nadczynności tarczycy, która nie reaguje na leki.
• Terapia hormonalna: Stosowana jest u pacjentów, u których poziom hormonów tarczycy jest za niski. Najczęściej zaleca się lewotyroksynę, która zastępuje brakujące hormony.

Jak utrzymać tarczycę w dobrej formie?

Zbilansowana dieta: 

Spożywaj produkty bogate w jod, selen, cynk i witaminy ważne dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy. 

2. Regularne badania: 

Regularne badania krwi mogą pomóc w wykryciu nieprawidłowości związanych z tarczycą. Kontroluj poziom TSH (tyreotropiny) w organizmie, co jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy.

Aktywność fizyczna:

Regularna aktywność fizyczna pomaga wyregulować poziom hormonów i optymalizuje funkcjonowanie tarczycy.

4. Unikaj stresu:

 Stres może wpływać na nasze hormony i mogą powodować problemy związane z tarczycą. Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja lub jogi, mogą pomóc w radzeniu sobie ze stresem.

5. Zachowaj zdrową wagę:

Otyłość może zwiększyć ryzyko choroby tarczycy. Kontroluj swoją wagę dzięki zdrowej diecie i ćwiczeniom fizycznym.

6. Unikaj nadmiaru jodu:

 Wykazano, że nadmiar jodu może prowadzić do chorób tarczycy. Unikaj produktów z dużą ilością jodu, chyba że są one zalecane przez lekarza.

7. Nie pal: 

Palenie tytoniu zawiera substancje, które mogą wpływać na tarczycę negatywnie, takie jak cyjanek. 

8. Pij wystarczająco wody: 

Dobrze jest pić co najmniej 8 szklanek wody dziennie, to pomaga w usuwaniu toksyn z organizmu.

9. Dbaj o sen: 

Niewystarczająca ilość snu może wpływać na hormony, w tym te wydzielane przez tarczycę. Staraj się dostarczać organizmowi regularny i zdrowy sen.

10. Leczenie: 

Jeżeli są problemy z tarczycą, najważniejsze jest regularne przyjmowanie przepisanych leków i kontrola u lekarza endokrynologa. 
Pamiętaj, że te wskazówki nie zastąpią profesjonalnej porady medycznej.

Podusmowanie 

Tarczyca to mały gruczoł, który znajduje się na przedniej części szyi. Mimo swojego małego rozmiaru, odgrywa ona niezmiernie ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu ludzkiego.
Główną rolą tarczycy jest wytwarzanie trzech ważnych hormonów: trijodotyroniny (T3), tyroksyny (T4) i kalcytoniny. Hormony te wpływają na metabolizm wszystkich komórek w naszym organizmie. Kontrolują podstawowe procesy życiowe, takie jak praca serca, temperatura ciała, ciśnienie krwi, wzrost, rozwój układu nerwowego i metabolizm.

Niewłaściwe funkcjonowanie tarczycy może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych. Nadczynność tarczycy (gdy tarczyca produkuje zbyt dużo hormonów) może powodować objawy takie jak nerwowość, kołatanie serca, utrata wagi, bezsenność i podwyższoną temperaturę ciała. Niedoczynność tarczycy (gdy tarczyca produkuje za mało hormonów) prowadzi z kolei do objawów takich jak zmęczenie, przybieranie na wadze, depresja, uczucie zimna i problemy z koncentracją. 
Podsumowując, tarczyca jest niezwykle ważnym narządem, który reguluje wiele kluczowych funkcji w naszym ciele. Nawet niewielkie nieprawidłowości w jej działaniu mogą mieć poważne skutki dla naszego zdrowia.