Co to depresja – jak ją rozpoznać i leczyć?

Co to depresja? Odpowiadamy! To jedna z najczęstszych chorób psychicznych, która dotyka coraz większą liczbę ludzi na całym świecie. Może mieć różnorodne przyczyny, w tym genetyczne, neurochemiczne, hormonalne, środowiskowe oraz psychologiczne. Występować może w każdym wieku i dotknąć każdą osobę, niezależnie od jej pozycji społecznej czy zawodowej.

Spis treści:

Czym jest depresja?
Depresja – objawy choroby
Diagnozowanie
Przyczyny rozwoju depresji
Metody leczenia
Dobre praktyki na walkę z depresją

Zobacz także: Co to hashimoto? Jak leczyć? Wyjasniamy!

I. Co to jest depresja? Jak depresja wypływa na człowieka?

Zatem skupmy się na pytaniu co to depresja? To nic innego jak zarówno choroba jak i stan psychiczny charakteryzujący się uczuciem przygnębienia, smutku, utraty zainteresowań, brakiem energii oraz trudnościami w wykonywaniu codziennych czynności. Depresja może mieć różne przyczyny, takie jak czynniki genetyczne, stres, traumatyczne doświadczenia czy choroby. W niektórych przypadkach depresji wymagane jest leczenie farmakologiczne oraz terapia psychologiczna.

Terminem depresja określa się szczególny stan który może znacząco wpłynąć na codzienne funkcjonowanie człowieka. Osobie z depresją może być trudno z wstawać rano, utrzymać regularnych nawyki żywieniowe, utrzymać higienę osobistą, utrzymywać relacje z innymi ludźmi a także wykonywać zadania domowe i zawodowe. Depresja może również powodować trudności w koncentracji, pamięci i podejmowaniu decyzji, co może utrudnić wykonywanie codziennych obowiązków. W rezultacie, depresja może znacznie obniżyć jakość życia i utrudnić funkcjonowanie w codziennym życiu.

II. Objawy sugerujące depresję

Osoby chore mogą borykać się z następującymi pewnymi objawami depresji:

Utrata zainteresowania lub przyjemności z normalnie cieszących aktywności
Poczucie smutku, zobojętnienia lub frustracji nawet przez dwa tygodnie lub dłużej
Zmieniające się nawyki snu, takie jak bezsenność, wczesne budzenie się, nadmierne śnienie lub senność
Zmiany apetytu lub wagi, w tym brak apetytu lub nadmierne jedzenie
Poziom energii spada, poczucie zmęczenia i braku energii prawie codziennie
Problemy z koncentracją, trudności z podejmowaniem decyzji, zapomnienie
Poczucie bezwartościowości, zarzutów, nadmiernego lub niewłaściwego poczucia winy
Zaburzenie nastroju
Problemy z odczuwaniem, myśleniem i koncentracją
Myśli o śmierci, myśli samobójcze, próby samobójstwa
Fizyczne problemy, takie jak ból pleców, bóle głowy, bóle brzucha, które nie poprawiają się mimo leczenia
Ciężkość w ciele, zwłaszcza w rękach i nogach
Przewlekły niepokój lub nerwowość
Poczucie beznadziejności lub pesymizm
Utrata lub zmniejszenie zdolności do odczuwania radości i przyjemności.

III. Diagnoza depresji

Diagnoza osoby zmagającej się z depresją, jest często skomplikowanym procesem wymagającym wnikliwej oceny ze strony psychologa lub psychiatry. Istnieje kilka kroków, które lekarze mogą podjąć, aby formalnie zdiagnozować depresję:

Lekarz przeprowadzi szczegółowy wywiad o objawach somatycznych, czynnikach stresowych, historii rodzinnej, używaniu substancji, problemach ze zdrowiem psychicznym i fizycznym oraz ogólnym funkcjonowaniu osoby w celu poznania skali choroby jak i przyczyny depresji.
Lekarz może poprosić o wypełnienie kwestionariuszy, aby pomóc ocenić nasilenie depresji. Istnieją różne skale, które mogą być użyte, takie jak Skala Hamiltona do oceny depresji (HDRS) czy Inwentarz Depresji Becka (BDI).
Badania fizyczne i testy laboratoryjne których to celem jest wyeliminowanie innych możliwych przyczyn objawów, takich jak niedoczynność tarczycy, niedobory witamin lub skutki uboczne leków.
Wykorzystywane kryteria diagnostyczne pozwalają zdiagnozować zachowania depresyjne, lekarz musi stwierdzić obecność określonej liczby typowych objawów przez określony czas. Do diagnozy depresji m.in. według klasyfikacji DSM-5 musi występować przynajmniej pięć z dziewięciu objawów, w tym co najmniej jeden z dwóch głównych: obniżony nastrój przez większą część dnia, prawie każdego dnia oraz wyraźny spadek zainteresowań lub przyjemności we wszystkich lub prawie we wszystkich aktywnościach.

Pamiętaj, że tylko profesjonalista medyczny może zdiagnozować depresję. Jeśli podejrzewasz, że jesteś chory na depresję, powinieneś skonsultować się z lekarzem lub psychologiem.

IV. Przyczyny depresji

Depresja często może wynikać z różnych przyczyn, takich jak:

Historia depresji w rodzinie może zwiększyć ryzyko wystąpienia choroby. Niektóre badania sugerują, że depresja może być przekazywana genetycznie.
Biochemia mózgu: Zmiany w poziomie niektórych substancji chemicznych, zwanych neuroprzekaźnikami, mogą prowadzić do depresji.
Zmiany hormonalne, takie jak te, które występują podczas ciąży, po porodzie, w czasie menopauzy, z powodu problemów z tarczycą lub na skutek innych stanów zdrowotnych, mogą przyczynić się do zachorowania na depresję.
Trudne warunki życiowe, takie jak utrata bliskiej osoby, rozwód, problemy finansowe lub stres, mogą prowadzić do depresji.
Często depresja występuje jednocześnie z innymi chorobami, takimi jak nowotwory, choroby serca, choroby reumatyczne.
Używanie alkoholu i narkotyków: te substancje mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia depresji.
Czynniki psychologiczne: Niska samoocena, pesymizm, streś, przemoc domowa, nadmierne obciążenie pracą lub nauką.
Samotność: Brak wsparcia społecznego mogą prowadzić do depresji, szczególnie w podeszłym wieku, może skutkować pojawieniem się depresji u seniorów.

Pamiętaj, że tylko wykwalifikowany specjalista w dziedzinie zdrowia psychicznego jest w stanie zarówno rozpoznać depresję jak i ją leczyć.

V. Metody leczenia depresji

Terapia psychoedukacyjna

Jest jednym z rodzajów psychoterapii, której celem jest edukowanie pacjentów na temat zdrowia psychicznego, które może wpływać na ich codzienne funkcjonowanie. Jest to często stosowane jako strategia wsparcia dla osób z diagnozą schizofrenii, zaburzeń afektywnych, stanów lękowych.
Celem terapii psychoedukacyjnej jest pomoc pacjentom w zrozumieniu natury, przebiegu i skutków ich depresji, a także wpływu, jaki może mieć na ich codzienne życie. Jest to realizowane poprzez sesje edukacyjne, które mogą obejmować prezentacje, grupowe dyskusje, indywidualne konsultacje i inne strategie nauczania.
Terapia ta pomaga również pacjentom w nauce strategii radzenia sobie, które mogą im pomóc w lepszym zarządzaniu swoim stanem zdrowia psychicznego i prowadzeniu zdrowszego i bardziej satysfakcjonującego życia.
Ważne jest, aby zauważyć, że terapia psychoedukacyjna jest zwykle jednym z wielu elementów planu leczenia i nie jest zwykle stosowana jako jedyny rodzaj interwencji. Może być również z powodzeniem łączona z innymi formami terapii, takimi jak terapia poznawczo-behawioralna, terapia rodzinna czy farmakoterapia

Terapia poznawczo-behawioralna

Osoby zmagające się z objawami depresyjnymi mogą również skorzystać z formy terapii psychologicznej, która skupia się na badaniu, jak nasze myśli i odczucia wpływają na nasze zachowanie. Jest to jedna z najbardziej skutecznych terapii dla wielu różnych zaburzeń i problemów psychologicznych, w tym w wielu rodzajach depresji, lęku, PTSD, nieprawidłowościami jedzenia, nadużywania substancji i wielu innych.
Fundamentalna koncepcja leżąca u podstaw TPB mówi, że nie są to sytuacje, w których się znajdujemy, które wywołują nasze uczucia i zachowanie, ale raczej to, jak interpretujemy te sytuacje. Terapia poznawczo-behawioralna skupia się na uczeniu pacjentów, jak zidentyfikować i zmienić destrukcyjne lub szkodliwe myślowe wzorce, które mają negatywny wpływ na ich uczucia i zachowanie.
Zazwyczaj bardziej krótkoterminowa i skoncentrowana na problemach niż niektóre inne rodzaje terapii, takie jak psychoanaliza. Jest to bardzo strukturyzowany proces, który zazwyczaj obejmuje konkretny plan leczenia, zadania domowe dla pacjenta i konkretny cel do osiągnięcia.

Farmakoterapia

Chociaż psychoterapia i wsparcie społeczne są niezmiernie ważne, farmakologiczne leczenie depresji odbywa kluczową rolę podczas procesu leczenia. Istnieje wiele różnych leków, które mogą być stosowane w leczeniu depresji, a każdy z nich działa w inny sposób na mózg. Poniżej opisane są niektóre z najpopularniejszych rodzajów leków przeciwdepresyjnych.

Inhibitory selektywne wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) – SSRI, takie jak fluoksetyna i sertralina, są zwykle pierwszym wyborem lekarzy w leczeniu depresji. Działają one poprzez zwiększenie dostępności serotoniny – neuroprzekaźnika, który wpływa na nastrój – w mózgu.
Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI) – SNRI, takie jak wenlafaksyna i duloksetyna, zwiększają dostępność zarówno serotoniny, jak i noradrenaliny. Są często skuteczne tam, gdzie SSRI nie są.
Antydepresanty trójpierścieniowe (TCA) – TCA, takie jak imipramina i nortryptilina, były stosowane jeszcze zanim powstały SSRI. Działają poprzez zablokowanie wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny, co zwiększa ich dostępność.
Inhibitory monoaminooksydazy (MAOI) – MAOI, takie jak fenelzynę i tranycyprominę, są starszymi lekami przeciwdepresyjnymi. Wpływają one na metabolizm neuroprzekaźników, takich jak serotonina, co zwiększa ich poziomy.
Atypowe antydepresanty – Te leki, takie jak bupropion i mirtazapina, mają unikalne mechanizmy działania, które różnią się od typów opisanych powyżej.

Terapia grupowa

Test Kolejny z unikalnych sposobów leczenia występowania objawów depresji. Polega na regularnych spotkaniach osób doświadczających podobnych problemów pod opieką specjalisty (terapeuty). Terapia ta ma na celu przełamywanie izolacji, poprawę umiejętności społecznych oraz wzajemne wsparcie pacjentów.
Podczas sesji uczestnicy mogą dzielić się swoimi doświadczeniami i uczuciami, co może pomóc zrozumieć i procesować swoje problemy. Metody terapeutyczne stosowane w terapii grupowej mogą obejmować techniki relaksacyjne, ćwiczenia rozwijające umiejętności społeczne, a także różne zadania mające na celu stymulację myślenia pozytywnego.
Terapia grupowa jest często stosowana jako uzupełnienie innych form leczenia, takich jak terapia indywidualna czy leki przeciwdepresyjne. Wiele osób uważa terapię grupową za skuteczną, ponieważ pozwala poczuć, że nie są sami w swoich problemach, a także daje możliwość nauki od doświadczeń innych osób.

VI. Praktyki zapobiegające nawrotom

Terapia: Regularne sesje terapeutyczne, takie jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT) lub terapia interpersonalna (IPT), mogą pomóc zidentyfikować niezdrowe wzorce myślenia i nauczyć umiejętności radzenia sobie z sytuacjami stresującymi.
Leki przeciwdepresyjne mogą być kluczowe w zapobieganiu nawrotom depresji. Należy wziąć pod uwagę, że zaprzestanie ich przyjmowania może zwiększyć ryzyko nawrotu depresji.
Czas poświęcony na relaks i rozwijanie pozytywnych zainteresowań może pomóc w redukcji stresu i poprawie nastroju.
Regularne ćwiczenia fizyczne mogą znacząco pomóc w polepszeniu nastroju i zapobieganiu nawrotom depresji.
Należy dbać o dobrą dietę, bogatą w składniki odżywcze, które pomagają poprawić nastrój i energię.
Dbanie o odpowiednią ilość snu jest niezmiernie ważne. Niedobór snu może zwiększać objawy depresyjne.
Umiejętność radzenia sobie ze stresem i eliminowania źródeł stresu z życia może być kluczowa w zapobieganiu nawrotom depresji.
Utrzymywanie pozytywnych relacji i otrzymywanie wsparcia od przyjaciół i rodziny może być bardzo pomocne.
Unikanie nadmiernego spożycia alkoholu i unikanie narkotyków jest kluczowe, ponieważ mogą one zwiększać ryzyko nawrotu depresji.
Regularne konsultacje z lekarzem zapewniają, że otrzymujesz niezbędne leki i wsparcie, jakiego potrzebujesz.

Podsumowanie

Depresja jest jednym z najpowszechniejszych zaburzeń psychicznych na świecie, wpływającym negatywnie na myślenie, odczuwanie oraz funkcjonowanie osoby dotkniętej tym stanem. Wielu ludzi często nie zdaje sobie jednak sprawy, że cierpi na depresję. Nie leczona depresja może prowadzić do wielu poważnych konsekwencji, w tym samobójstw.
Zrozumienie i wczesne rozpoznawanie objawów depresji może zapewnić wcześniejszą interwencję, skrócić czas trwania stanu depresyjnego i złagodzić negatywne skutki dla osoby dotkniętej oraz jej bliskich.
Osoby ze zdiagnozowaną depresją zmagają się z utrzymującym się uczuciem smutku, utratą zainteresowania lub przyjemności z normalnych działań, utratą energii, trudnością z koncentracją, nieprzespanymi nocami lub nadmierną senność w ciągu dnia, zmianami w apetycie lub wadze.
Poprzez podkreślanie znaczenia rozpoznawania objawów depresji, możemy pomóc uświadamiać każdemu jak ważne jest szukanie pomocy i leczenia. Pamiętajmy, że depresja to nie jest coś, co można po prostu „przetrwać” czy „rozwiązać samodzielnie”. To poważne zaburzenie, które wymaga profesjonalnej pomocy.